دویچه وله : فروختن تخمک به زوج‌های نابارور نیز به محلی برای کسب درآمد افراد نیازمند در پایتخت ایران تبدیل شده است.
خبرگزاری فارس در گزارشی در این باره با زنی ۲۶ ساله به نام رؤیا صحبت کرده که می‌گوید، با توصیه‌های “زنی کارشناس [در امور خرید تخمک] که شماره همراه آن دست به دست در سطح شهر می‌چرخد” به فکر فروش تخمک برای گذران چرخ زندگی‌شان افتاده است.
کارشناس یادشده توصیه می‌کرد که این یک “عمل ساده ۵ دقیقه‌ای و بدون عوارض است” که در ازای آن فروشنده تخمک می‌تواند یک میلیون و ششصدهزار تومان پول دریافت کند.
بیشتر بخوانید: خریدوفروش اعضای بدن در مشهد؛ از کلیه تا قرنیه چشم
رؤیا می‌گوید، این خانم به او توصیه کرد که در ابتدا چند آزمایش هورمونی با هزینه خود انجام دهد و در صورتی که وضع جسمانی‌اش مساعد بود و تخمک‌هایش برای اهدا، کیفیت مناسب را داشت به یکی از ۵ بیمارستان پایتخت که او را معرفی می‌کند برود. به رؤیا گفته شده بود که هرگز خریدار تخمک را نخواهد دید.
او گفت، سرانجام راضی به انجام این عمل نشد، ولی با طرح این موضوع میان دوستان، چند نفر همچون خودش برای فروش تخمک اقدامات لازم را انجام داده‌اند.
کمی پایین‌تر از میدان ولیعصر تهران، خیابانی هست با نام “فرهنگ حسینی”. این خیابان اما بیشتر با عنوان خیابان یا کوچه “کلیه” معروف است. دلیل آن وجود دیوارنویسی‌های بسیاری است که بر دیوار بیشتر ساختمان‌های این خیابان دیده می‌شود، پیام همه این دیوارنویسی‌ها یک چیز است؛ آگهی خرید و فروش کلیه. (دویچه وله دو شماره آخر شماره تلفن‌های عکس‌های این گالری را پاک کرده است.)
ساختمان مرکزی انجمن حمایت از بیماران کلیوی در وسط این خیابان واقع است، از همین رو بسیاری از بیماران کلیوی و افراد نیازمند به پیوند کلیه همه روزه رهسپار این خیابان می‌شوند تا شاید بخشی از مشکلاتشان حل شود.
بی تردید به همین دلیل است که در سرتاسر این خیابان و خیابان‌های منتهی به آن، دیوار ساختمان‌ها پر است از دیوارنویسی‌های حاوی آگهی فروش کلیه. در این آگهی‌ها افراد با نوشتن یک شماره تلفن و گروه خونی خود از تمایل به فروش کلیه خبر داده‌اند.
ماس با بسیاری از این شماره تلفن‌ها حاکی از آن است که دلیل اصلی و عمده این افراد برای فروش کلیه مشکلات و نیاز مالی است. گروهی از آن‌ها علت تمایل به فروش کلیه خود را بدهکاری و ورشکستگی عنوان کرده‌اند. گروهی دیگر تلاش برای تامین پول لازم جهت مواردی از جمله بیماری یکی از نزدیکان، راه اندازی کسب و کار، تامین جهیزیه و … را علت آگهی فروش کلیه ذکر می‌کنند.
قوانین ایران در رابطه با خرید و فروش اعضای بدن افراد زنده هیچ موضعی نگرفته است. به نظر می‌رسد تمایل افراد برای فروش کلیه و آگهی‌های علنی در این زمینه ناشی از همین سکوت قانونی در این زمینه باشد.
قانون‌گذاران در جمهوری اسلامی تنها یکبار و در سال ۱۳۷۳ تلاش کردند این موضوع را در زمره قوانین درآوردند. در آن سال نمایندگان مجلس شورای اسلامی تلاش کردند لایحه‌ای با عنوان “لایحه اجازه پیوند اعضای بدن فوت شدگان در موارد خاص” را به تصویب برسانند، اما پس از طرح در صحن علنی به دلیل مخالت ۱۱۲ نماینده، لایحه رای نیاورد و برای همیشه از دستور کار خارج شد.
مراجع مذهبی در ایران نیز موضوع فروش کلیه را خلاف دستورات دینی نمی‌دانند.
یکی از وب سایت‌ها در ایران استفتایی با این مضمون از چند مرجع دینی را مطرح کرده است: «بنده ۲۴ ساله هستم و قصد ازدواج دارم. خودم و خانواده ام نیاز شدید مالی داریم. سئوالم این است که آیا با علم به اینکه یقیناً بعدها برایم مشکلات بزرگی به وجود می‌آورد، شرعاً می‌توانم برای مخارجی که جهت ازدواج و کمک به خانواده نیاز دارم، کلیه خودم را بفروشم؟»
آیت‌الله سیستانی، مکارم‌شیرازی، هادوی‌تهرانی و نوری‌همدانی به این استفتا پاسخ داده‌اند، اما هیچکدام این عمل را ممنوع اعلام نکرده‌اند.
پاسخ مکارم شیرازی اینگونه بود: «فروش اعضایی که بدل دارد مانند یکی از دو کلیه اشکالی ندارد». نوری‌همدانی نیز گفته است: «دریافت پول در ازای بعضی از اعضا مانند کلیه مانعی ندارد.»
در سایه خلأ قانونی و تائید‌های برخی از مراجع، خرید و فروش اعضای بدن در ایران به راحتی انجام پذیر است.
دکتر گنجی رئیس انجمن نفرولوژی ایران می‌گوید: «از مجموع کل پیوندهای کلیه‌ای که تاکنون در ایران انجام شده، تنها در ۳۰ درصد عمل‌ها از کلیه افراد دچار مرگ مغزی استفاده شده و ۷۰ درصد کلیه‌های پیوند داده شده به بدن بیماران از افراد زنده دریافت شده است.»
میزان پیوندهای کلیه در دیگر نقاط دنیا اما بر عکس ایران است. آمار منتشر شده نشان می‌دهد در دیگر کشورها تنها ۱۵ درصد از پیوندهای کلیه از افراد زنده انجام می‌شود و به صورت معمول ۸۵ درصد عمل‌های پیوند کلیه از افراد دچار مرگ مغزی صورت می‌گیرد.
بر اساس گزارش‌هایی که رسانه‌های داخل ایران تاکنون منتشر کرده‌اند، دلالان نقش بسیار تعیین کننده و فعالی در بازار خرید و فروش کلیه دارند. بر این اساس گفته می‌شود بخش زیادی از خرید و فروش‌های کلیه توسط همین افراد انجام می‌شود.
دلالان تلاش می‌کنند با فراهم کردن شرایط لازم خریدار و فروشنده کلیه را به هم رسانده و با شکل دادن معامله میان طرفین، پورسانت خود را دریافت کنند.
تماس با شماره تلفن‌هایی که کلیه خود را برای فروش آگهی کرده‌اند حاکی از آن است که در این بازار این عضو بدن انسان نرخ مشخصی ندارد، افراد آگهی کننده به فراخور میزان نیاز مالی خود قیمت‌های متفاوتی از ۱۰ تا ۷۰ میلیون تومان را عنوان می‌کنند.
